Czy mam zdrową relację z jedzeniem?

„Relacja z jedzeniem” to pojęcie bardzo często używane w psychodietetyce. W tym artykule wyjaśniam co dokładnie znaczy oraz po czym poznać zdrową i zaburzoną relację z jedzeniem.

Relacja z jedzeniem jest mniej o tym CO nakładamy na talerz, a bardziej dotyczy tego JAK jemy i DLACZEGO decydujemy się jeść. Obejmuje więc także nasze myśli, przekonania, postawy i emocje wobec jedzenia.

Od wczesnych etapów życia formujemy nasz indywidualny styl jedzenia, na który wpływ ma wiele czynników:

genetyka,

rodzina,

cechy osobowości,

zniekształcenia poznawcze (np. myślenie czarno-białe),

poczucie własnej wartości,

poziom akceptacji własnego ciała,

wpływ środowiska

czy doświadczenia z jedzeniem/odchudzaniem.

Jak powstają trudności w jedzeniu?

Zdrowe regulowanie przyjmowania pokarmu powinno opierać się przede wszystkim na słuchaniu potrzeb swojego organizmu, czyli głodu i sytości. Ta wewnętrzna regulacja zostaje jednak zaburzona, gdy jedzenie jest podporządkowane regulowaniu emocji, jest w nadmiarze inicjowane przez bodźce zewnętrzne, a także gdy intensywnie koncentrujemy się na ograniczaniu jedzenia, ignorując głód czy stosując nadmierne restrykcje.

Oczywiście, jemy z różnych powodów i to zupełnie normalne, że czasami sięgamy po posiłek bez głodu fizjologicznego, aby poprawić sobie humor, dać przyjemność czy celebrować np. urodziny. Problem pojawia się, gdy jedzenie jest naszym głównym sposobem radzenia sobie z napięciem lub gdy czujemy, że tracimy nad nim kontrolę.

Zaburzona relacja z jedzeniem czy zaburzenia odżywiania?

Zaburzenia odżywiania to z choroby psychiczne o określonych kryteriach diagnostycznych. Z kolei “zaburzona relacja z jedzeniem” jest pojęciem bardziej ogólnym i wliczamy w nią np. jedzenie emocjonalne.

Relację z jedzeniem można przedstawić na spektrum:

Jaka jest zdrowa relacja z jedzeniem?

Chcąc przedstawić zdrowy styl jedzenia możemy rozróżnić jego następujące elementy:

- Całkowite przyzwolenie na jedzenie

Jest to brak restrykcyjnego zakazywania pojedynczych produktów lub całych grup żywnościowych. Dla zdrowia możemy decydować, żeby w większości spożywać produkty odżywcze, to nie znaczy jednak, że te mniej odżywcze traktujemy jako “zakazane”.

(wyjątkiem jest oczywiście rezygnowanie z konkretnych produktów ze względu na dolegliwości zdrowotne jak alergie, choroby jelit itd.)

- Jedzenie zgodnie z głodem i sytością

To słuchanie fizjologicznych oznak głodu i sytości - w większości przypadków jedzenie, gdy jesteśmy głodni i kończenie, gdy jesteśmy nasyceni.

(Ze względu na zaburzenie odczuwania głodu i sytości w ZO decyzję o posiłku nie opieramy na tych sygnałach. Zalecane jest wprowadzenie regularnych posiłków spożywanych nie rzadziej niż co 3-4h.)

- Uwzględnianie w diecie jedzenia dla przyjemności

Przyzwolenie na jedzenie co jakiś czas tzw. comfort-foodów, jako normalna przekąska czy deser. Staranie się, aby dieta była zbilansowana i odżywcza, bez wykluczania satysfakcji z jedzenia.

- Neutralne podejście do jedzenia

Nierozdzielanie jedzenia na dobre i złe, zakazane i dozwolone, “śmieciowe” i “czyste” itd. Brak wyrzutów sumienia, poczucia winy, lęku związanego z jedzeniem. Świadomość, że żywność nie ma wartości moralnej, a raczej różną wartość odżywczą.

- Radzenie sobie z emocjami bez jedzenia

Każdy z nas je czasami dla pocieszenia lub poprawy humoru. Jednak w zdrowej relacji jedzenie nie jest główną metodą radzenia sobie z napięciem emocjonalnym.

- Łagodne, zdrowe zasady żywieniowe

Czyli dbanie o odżywczość i jakość diety z chęci zadbania o siebie i swoje zdrowie. Dotyczy także stopniowego budowania zdrowych nawyków żywieniowych.

Jak mieć zdrową relację z jedzeniem?

Przede wszystkim warto zadbać o regularne, sycące posiłki i rozwijanie zdrowej samoregulacji emocji. Budowanie zdrowszej relacji z jedzeniem jest też o szukaniu elastyczności i równowagi w codziennej diecie - odpuszczaniu sztywnych zasad i zerojedynkowości, robiąc miejsce na swobodę i słuchanie siebie.

Przeczytaj: „Kim jest i w czym pomaga psychodietetyk”:

https://www.dietetyk-martamilewska.pl/blog/kim-jest-i-w-czym-pomaga-psychodietetyk